Nhắc đến Lý Tiểu Long (Bruce Lee), người ta sẽ nhớ ngay đến huyền thoại võ thuật nổi tiếng một thời, người sáng tạo Triệt quyền đạo – 1 trong 25 môn võ được bình chọn là đáng sợ nhất hành tinh. Thế nhưng, rất ít người biết rằng ông cũng là một triết gia, với những suy nghĩ sâu sắc về sự tồn tại cùng một tầm nhìn xa để sống một cuộc đời tốt đẹp.
Cả cuộc đời Lý Tiểu Long chính là cuộc hành trình khám phá bản thân mình. Ông luôn tâm niệm: Điều làm nên sự khác biệt giữa con người với nhau không phải là những chuyện đã xảy ra, mà là cách con người chọn để đối mặt với tình huống.
Theo Linda Emery – người vợ năm xưa của Lý Tiểu Long, rốt cuộc ông cũng đã tìm ra ý nghĩa của cuộc đời mình: “Đích đến cuối cùng trong cuộc hành trình của Bruce là sự bình yên trong tâm hồn – đó là ý nghĩa đích thực của cuộc sống”.
Hiểu được những triết lý dưới đây của Lý Tiểu Long, có lẽ bạn cũng tìm ra ý nghĩa của chính cuộc đời mình.
Về Đạo giáo
“Hai thế lực Âm – Dương, nhìn qua thì tưởng đối lập, nhưng trên thực tế lại phụ thuộc lẫn nhau. Thay vì đối nghịch, chúng gắn bó mật thiết và liên tục chuyển hóa cho nhau.”
Đạo giáo vừa là một nhánh triết học, vừa là một tôn giáo cổ xưa bắt nguồn từ Trung Quốc, với mục đích giúp con người sống một cuộc đời hài hòa.
Theo Lý Tiểu Long, Quy luật Hài hòa dạy rằng bạn nên tìm cách hòa hợp với sức mạnh và các thế lực đối nghịch mình. Điều này áp dụng cả trong kungfu lẫn cuộc sống. Nếu chẳng may gặp phải đối thủ, thay vì đánh bại anh ta bằng sức mạnh của mình, bạn hãy lùi lại một bước, để rồi đánh bại người đó bằng chính sức mạnh của anh ta.
Ông đã minh họa cho nguyên tắc này bằng hình ảnh ẩn dụ đơn giản về câu lau: Khi gặp gió mạnh, cành bách thẳng quá dễ gãy, còn cành lau biết oằn mình trước áp lực để tồn tại.
Bài học: Đừng bao giờ tỏ ra tức giận, đừng để hoàn cảnh đánh gục chính mình. Điều này không phải ai cũng dễ dàng học được mà phải biết kiên nhẫn rèn luyện theo thời gian.
Về Kungfu và quá trình luyện tập
“Kungfu là một loại kỹ năng đặc biệt, một trường phái võ thuật chứ không chỉ là một bài tập thể chất tầm thường. Nó là một loại hình nghệ thuật tinh tế kết nối bản chất của tiềm thức để phù hợp với những kỹ thuật mà nó thể hiện.”
Theo Lý Tiểu Long, học kungfu cần phải trải qua ba giai đoạn, cũng giống như tiếp thu bất kỳ kỹ năng nào mới.
Đầu tiên là giai đoạn sơ đẳng, khi mà bạn vẫn chưa biết một tí gì. Lúc này, bạn làm mọi thứ theo bản năng, không hề có chút kỹ thuật nào.
Sau đó là giai đoạn “nghệ thuật”, khi bạn mới học một kỹ năng mới và trình độ vẫn còn đang lên xuống thất thường. Lúc này, bạn sẽ có xu hướng dừng lại và suy nghĩ quá nhiều, thành thử bị bó buộc bởi chính trí tuệ của mình.
Tuy nhiên, sau nhiều năm rèn luyện, bạn sẽ đạt đến trình độ “tự nhiên”. Khi ấy, mọi thứ đều diễn ra một cách tự nhiên, không ràng buộc. Bạn không còn áp đặt suy nghĩ của mình lên thế giới, mà xuôi theo chiều gió. Bạn trở nên vô hình dạng, giống hệt như nước.
Lý Tiểu Long quan niệm rằng muốn học hỏi một lĩnh vực mới thì phải tiếp cận bằng tư duy của một người mới bắt đầu. Tâm trí chúng ta cũng giống như cái ly nước: ly đã đầy thì không thể đổ nước thêm, tự cho mình là kẻ biết tuốt thì không học được gì. Vì thế, muốn học hỏi, bạn phải làm rỗng cái ly trước.
Bài học: Khi học hỏi điều mới, đừng bao giờ để cái tôi ngáng đường mình. Đừng tưởng mình đã biết hết mọi thứ, hãy luôn nhìn nhận vấn đề dưới góc độ của một người mới bắt đầu.
Về phân biệt sự thật với ý kiến
“Khách quan là sự thật. Chủ quan là ý kiến. Có một sự khác biệt rất lớn giữa việc bạn NGHĨ điều gì đó là sai với việc chứng minh, giải thích điều ấy là sai.”
Suy nghĩ và chứng minh để củng cố lập luận của mình là hai việc hoàn toàn khác nhau. Ai cũng có ý kiến riêng của bản thân về nhiều vấn đề, nhưng họ chẳng bao giờ tìm hiểu xem tại sao mình nghĩ như vậy.
Bài học: Bạn cần học cách phân biệt giữa sự thật với ý kiến. Hãy thử rèn luyện kỹ năng “siêu nhận thức”, cởi mở trước mọi vấn đề và luôn sẵn sàng thay đổi suy nghĩ nếu sự thật mới đi ngược lại với niềm tin của bạn.
Về tri thức
“Mọi loại hiểu biết, suy cho cùng đều là hiểu biết về bản thân.”
Cổ nhân từng dạy, muốn sống một cuộc đời tốt đẹp hơn, trước tiên là phải biết mình biết ta. Điều đó có nghĩa là bạn phải tìm hiểu về nội tâm của chính mình, đồng thời học hỏi về cả thế giới bên ngoài.
Bởi lẽ, chúng ta không tồn tại độc lập mà cùng sinh sống trong một môi trường nhất định. Biết rõ về thế giới bên ngoài cũng là cách để chúng hiểu sâu hơn về bản thân.
Bài học: Học, học nữa, học mãi. Hãy học hỏi thông qua kinh nghiệm. Hãy thử thách bản thân với những khó khăn, chẳng hạn như chơi thể thao, tập thể dục, hay leo núi. Bạn sẽ ngạc nhiên trước những gì đã học được về bản thân, về tư duy và ý chí của mình trong quá trình ấy.
Hãy tiếp thu tri thức bằng cách đọc nhiều cuốn sách với các chủ đề đa dạng, khác nhau. Hãy tò mò và đừng bao giờ đánh giá thứ gì là thú vị hay tẻ nhạt. Chẳng có gì là tẻ nhạt, ngoại trừ tư duy của chính bạn.
Về sự khác biệt giữa nhận thức cá nhân và nhận thức hình ảnh cá nhân
“Nhiều người dành cả đời mình để tìm hiểu xem họ nên là gì, thay vì nhận thức chính bản thân họ. Sự khác biệt giữa nhận thức về cá nhân và tự nhận thức về hình ảnh cá nhân là rất quan trọng. Hầu hết mọi người chỉ sống vì hình ảnh của mình.”
Lý Tiểu Long cho rằng, thay vì phấn đấu cải thiện bản thân, mọi người chỉ sống cho hình ảnh của mình. Mạng xã hội ngày này càng khiến cho sự thực này thêm phần trầm trọng. Con người cứ mải mê chụp những tấm hình hoàn hảo để đăng lên Instagram, dành hàng giờ để chọn bộ lọc phù hợp, thay vì dùng thời gian đó để trở thành một người tốt hơn.
Họ tin rằng những hình ảnh được tô vẽ trên mạng xã hội đó sẽ giúp cuộc sống thêm thành công, viên mãn hơn. Thế nhưng, từ cách đây mấy chục năm, Lý Tiểu Long đã sớm nhìn ra: Sống không phải là tìm cách chăm chút hình ảnh cá nhân, mà là phát triển bản thân mình.
Bài học: Đừng ngồi một chỗ để chụp ảnh tự sướng, hãy tìm kiếm và thực hiện một thử thách nào đó để cải thiện bản thân, thay vì đánh bóng hình ảnh cá nhân.
Về ý chí và phát triển bản thân
“Một người đàn ông có chí là người không có mục đích nào khác ngoài phát triển bản thân mình”.
Lý Tiểu Long luôn tâm niệm một điều: “Tiếp thu những gì là hữu ích, loại bỏ những gì là vô ích, thêm vào những gì chỉ riêng bạn mới có.”
Bạn luôn phải tìm cách để mở mang đầu óc, để tiếp tục trưởng thành. Đó chính là cách mà ông hoàng võ thuật đã sống cuộc đời mình: tìm đến thử thách để vượt qua, không ngừng học hỏi về bản thân, liên tục khám phá cách thế giới vận hành.
Bài học: Một người có ý chí sẽ biết vượt qua tư duy bầy đàn và không quá bận tâm đến những gì đám đông đang làm. Nếu tất cả mọi người đều làm những việc ngu ngốc, chẳng có lý do gì để bạn đi theo vết xe đổ của họ.
Về giới hạn
“Không có giới hạn, chỉ có những tầm cao, nhưng bạn không được phép ở đó, mà phải vượt qua chúng.”
Đối với Lý Tiểu Long, mục tiêu không phải lúc nào cũng là thứ cần đạt được, mà chỉ đơn thuần là thứ để hướng tới. Nếu bạn hoàn thành được mục tiêu, điều đó thật tuyệt vời; nhưng nếu bạn không thể, ít nhất bạn đã cố gắng.
Thất bại không phải là thứ đáng để bận tâm. Nó cho thấy bạn vẫn đang học hỏi. Thà rằng bạn trèo cao rồi ngã đau, còn hơn cứ ngồi một chỗ không nhúc nhích.
Thất bại cũng là một cơ chế phản hồi quan trọng. Nó giúp bạn nhận ra những thứ mình đang làm không thực sự có hiệu quả, đòi hỏi bạn phải điều chỉnh quá trình.
Trong thế giới của Lý Tiểu Long không tồn tại giới hạn, chỉ có những tầm cao mà ai cũng có thể vượt qua nếu biết nỗ lực đúng.
Bài học: Nếu rèn luyện chăm chỉ, chẳng thứ gì có thể ngăn cản bạn. Những thứ tưởng như ngoài tầm tay lúc ban đầu rồi sẽ trở nên khả thi nếu bạn cố gắng để vươn tới. Nỗ lực mà bạn bỏ ra sẽ được thể hiện trong chính kết quả cuối cùng. Khi ấy, không thể sẽ biến thành có thể.
Về bản chất của nhân loại và hạnh phúc
“Con người càng tốt, càng hạnh phúc. Hạnh phúc đồng nghĩa với an lạc.”
Thời trẻ, Lý Tiểu Long từng là sinh viên ngành triết học; ông tìm hiểu cả về triết học phương Đông lẫn triết học phương Tây. Trong những ghi chép của mình, huyền thoại này cũng thường xuyên nhắc tới Plato hay Aristotle.
Lý Tiểu Long đồng tình với quan điểm của các vị triết gia kinh điển này: Bạn nên làm điều đúng đắn vì mục đích đúng đắn. Đó là nền tảng của hạnh phúc.
Bài học: Hãy làm điều đúng đắn vì mục đích đúng đắn. Đừng để bóng tối cám dỗ chính mình.
– Theo Medium
